Keruša Lajka – prva žrtva orbitalnog putovanja
Prije gotovo 70 godina, 3. novembra 1957. godine, keruša Lajka postala je prvi živi sisar poslan u Zemljinu orbitu i prva orbitalna žrtva. U to vrijeme, malo se znalo o uticaju uslova tokom takvih letova na živa bića, pa su naučnici odlučili da uključe životinje u svemirski program.
Lajka je bila pas lutalica, prvobitno nazvana Kudrijavka, koja je obučavana zajedno sa još dva psa i na kraju izabrana za putnika u svemirskoj letjelici Sputnjik 2. Lansiranje je bilo 3. novembra 1957. godine, a pošto Sputnjik 2 nije bio napravljen da se vrati, bilo je jasno da će Lajka uginuti.
Nakon samo nekoliko sati od lansiranja, Lajka je uginula usljed posljedica stresa i toplotnog udara, a javnost je bila u polemici oko uzroka njene smrti. Ipak, eksperiment je dokazao da živi putnik može preživjeti lansiranje u orbitu, što je otvorilo put za letove ljudi u svemir.
Lajka je pružila naučnicima prve podatke o reakciji živih organizama na okruženje u svemiru, a njen spomenik u Moskvi podsjeća na njen pionirski put. Keruša je bila mješanac, pas lutalica pronađena na moskovskim ulicama, a naučnici su se odlučili za takve pse zbog njihove izdržljivosti i sposobnosti preživljavanja.
Iako nije preživjela putovanje, Lajka je postala jedan od najpoznatijih pasa na svijetu, sa svojim likom isklesanim na Spomeniku osvajačima svemira. Njeno ime se pojavljuje u književnim djelima, na poštanskim markama i čak na dijelu tla na Marsu nazvanom po njoj.
Lajkino pionirsko putovanje otvorilo je vrata istraživanju svemira i doprinijelo razvoju svemirskih letova za ljude. Njena hrabrost i žrtva se i danas sjećaju kao važan korak u istraživanju nepoznatog.
