Ministarstvo lokalne samouprave na Kosovu i nevladina organizacija „Siročad Balkana“ potpisale su memorandum o izgradnji 200 kuća za povratnike u opštinama na severu Kosova i Metohije. U protekle dve godine, kosovska vlada je izdvojila sedam miliona evra za izgradnju kuća za povratnike Albance u opštinama na severu. Međutim, srpsko stanovništvo na severu Kosova ne vidi ovaj projekat kao dobronameran, s obzirom na nedavno oduzimanje preko 150 stanova od strane kosovske agencije za privatizaciju i njihovo dodeljivanje Albancima. Stanovnici Severne Mitrovice smatraju da se radi o pokušaju proterivanja i marginalizacije Srba.

Jedino povratničko naselje na severu, Sunčana Dolina u Zvečanu, izgrađeno sredstvima Vlade Srbije, smatra se nelegalnim od strane prištinskih institucija, koje su čak obustavile izgradnju puta u tom naselju. Novinarka Ana Marija Ivković ističe da kosovska vlada čini neke korake kako bi promenila strukturu stanovništva na terenu, ali da povratak Srba na Kosovo i Metohiju teče veoma sporo.

Odbornik u SO Severna Mitrovica Skender Sadiku ističe da pravo na imovinu i dedovinu treba da se garantuje i srpskoj većinskoj zajednici. Međutim, vlasnici lokala na severu, većinom Srbi, imaju problema jer se sve više lokala dodeljuje Albancima. U isto vreme, Srbi imaju teškoće u pokretanju biznisa u većinski albanskim sredinama. Sadiku smatra da to pitanje treba posmatrati sa stanovišta biznisa, a ne nacionalnih interesa.

Nedžat Haljiti, ugostitelj u Severnoj Mitrovici, ističe da je otvorio novi restoran koji je otvoren za sve građane, bez obzira na nacionalnu pripadnost. Policija čuva benzinske pumpe, čiji su vlasnici bili Srbi, dok se očekuje dolazak novih vlasnika Albanaca. Rajska Banja je zatvorena, a radovi na izgradnji univerziteta i škole za Rome su obustavljeni. Srpske državne institucije se polako zatvaraju, ali su ostale zdravstvene i prosvetne ustanove.

Ukazuje se na potrebu svih zajednica da imaju pravo na imovinu i dedovinu, te da se treba težiti pomirenju i inkluzivnosti u izgradnji novih kuća i preduzetničkim poduhvatima. Kompleksna situacija na Kosovu i Metohiji zahteva pažljivo praćenje međuetničkih odnosa i promena u strukturi stanovništva na terenu.