Danas je subota, 10. februar, 41. dan 2024. Do kraja godine ima 325 dana. 1755 – Umro francuski politički mislilac Šarl Monteskje – koji je zajedno sa Fransoom Volterom, Žan-Žakom Rusoom i Denijem Didroom vjesnik Francuske revolucije. U alegoriji „Persijska pisma“ naslikao je francusko društvo 18. vijeka kao istočnjačku despotiju, a u najznačajnijem djelu – „Duh zakona“ razvio je teoriju o podjeli vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku, koja je temelj parlamentarnih demokratija. 1763 – Sedmogodišnji rat završen je potpisivanjem mira u Parizu, prema čijim se odredbama Francuska gotovo sasvim povukla iz Indije, a Velikoj Britaniji je prepustila i Kanadu i teritorije istočno od Misisipija i Floride. Španija je dobila Luizijanu i Kubu, a Pruska je zadržala Šleziju, koju je otela od Austrije. 1837 – Umro ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin – začetnik ruskog realizma i jedan od najvećih liričara svjetske književnosti – od rana zadobijenih dva dana prije toga u dvoboju s jednim francuskim avanturistom. Njegovu liriku odlikuju osjećajnost, mjera, dovršenost i krajnja jednostavnost izraza. Ljubavni motivi, dominantni u poeziji bogatoj muzičkim, likovnim i psihološkim elementima, povremeno se smjenjuju s patriotskim i revolucionarnim. Bio je novator u pogledu jezika, stila i sadržaja. Porijeklom iz stare, ali osiromašene plemićke porodice, pjesnik buntovnog duha često je bio na udaru cenzora, a zbog stihova o slobodi prognan je iz prijestonice na jug Rusije. Nasilnoj smrti pjesnika u 38. godini života prethodile su spletke najviših krugova ruskog društva. Djela: romani u stihovima „Evgenije Onjegin“, „Grof Nulin“, „Kućica u Kolomni“, drame „Boris Godunov“, „Rusalka“, prozna djela: „Pikova dama“, „Kapetanova kći“, „Egipatske noći“, „Pripovijetke pokojnog Ivana Petroviča Belkina“, male tragedije u stihovima „Gozba za vrijeme kuge“, „Vitez – tvrdica“, „Kameni gost“, „Mocart i Salijeri“, poeme „Cigani“, „Poltava“, „Bronzani konjanik“, „Gavrilijada“, „Ruslan i Ljudmila“, „Kavkaski zarobljenik“, bajke u stihovima „Bajka o caru Saltanu“, „Bajka o ribaru i ribici“, „Bajka o popu i sluzi njegovom Baldi“. 1878 – Rođen srpski pisac Vasa Stajić, istaknuti kulturni i nacionalni radnik u Vojvodini, sekretar Matice srpske i njen predsjednik, izdavač više časopisa. Zalagao se za saradnju Srba i Mađara. Objavio je više knjiga arhivske građe iz istorije Novog Sada i monografije o Svetozaru Miletiću i Jovanu Jovanoviću – Zmaju. 1890 – Rođen ruski pisac Boris Leonidovič Pasternak, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1958, oštar kritičar boljševičke diktature, čija je duboko intimna intelektualna lirika djelovala prekretnički i na rusku i na svjetsku poeziju. Proganjan je u vrijeme totalitarnog režima Josifa Staljina, ali ni kasnije nije bio miljenik vlasti. Odrastao u intelektualnoj sredini, počeo je da stvara u krugu futurističke grupe „Centrifuga“ i Lefu. Uprkos bliskosti sa futuristima nije prihvatio njihovu revolucionarnu angažovanost. Teme prve i druge ruske revolucije oblikovao je u poemama kao tragediju intelektualaca u istorijskim turbulencijama. Bio je opčinjen Hristovim putem stradanja i slave, Hrista-žrtve i Hrista-sudije. Zbirka pjesama simboličnog naziva „Iznad barijera“ kao da je odredila karakter njegove poezije, tematski apolitične, bogate metaforama, koja stvara utisak disharmonije i nemira, a zbirkom „Brat moj – život“ uvrstio se među klasike evropske poezije 20. vijeka. Najveći uspjeh kod publike i književne kritike donio mu je roman „Doktor Živago“, objavljen u inostranstvu, poslije čega su ga izbacili iz ruskog Saveza pisaca. U SSSR-u je „Doktor Živago“ štampan tek 1988. Iskazao se i kao teoretičar književnosti i sjajan prevodilac Viljema Šekspira, Johana Volfganga Getea, Šandora Petefija i gruzijskih pjesnika. Njegova filozofska lirika snažno je uticala na mnoge ruske, evropske i američke pjesnike. Ostala djela: roman u stihovima „Spektorski“, zbirke pjesama i poeme „Blizanac u oblacima“, „Teme i varijacije“, „Poručnik Šmit“, „Devetsto peta godina“, „Uzvišena bolest“, „Drugo rođenje“, „Kad se razvedri“, „Umjetnik“, pripovijetke „Djetinjstvo Liversove“, „Povijest“, autobiografije „Zaštitna povelja“, „LJudi i situacije“, drama „Slijepa ljepotica“.  1891. – Na Velikoj školi u Beogradu osnovano Srpsko geološko društvo, jedno od najstarijih naučnih društava u Srbiji. NJegov duhovni tvorac bio je osnivač srpske geologije Jovan Žujović. 1892 – Srpsko učeno društvo ujedinilo se sa Srpskom kraljevskom akademijom, pretečom Srpske akademije nauka i umjetnosti. To društvo, nastavljač tradicije Društva srpske slovesnosti, nije se odmah ujedinilo sa Kraljevsko-srpskom akademijom osnovanom 1886, nastavljajući još šest godina da radi kao samostalna institucija.  1894. – Rođen engleski državnik i publicista Moris Harold Makmilan, premijer Velike Britanije od 1957. do 1963. Prethodno je u kabinetima konzervativaca bio državni podsekretar, ministar avijacije, stambenih pitanja, odbrane, finansija i inostranih poslova. Djela: politički spisi „Srednji put“, „Ekonomski aspekti odbrane“, memoari o Drugom svjetskom ratu „Vjetrovi promjene“, „Izbijanje rata“, „Plima sreće“, „Jahanje oluje“. 1898 – Rođen njemački pisac Eugen Bertolt Fridrih Breht, jedan od najvećih dramskih autora i teoretičara pozorišta 20. vijeka. Bogatim dramskim opusom demonstrirao je teoriju epskog pozorišta koja odbacuje dramsku iluziju, jer ona podstiče gledaoca na identifikaciju s dramskim zbivanjem. Epsko pozorište, nasuprot „aristotelovskom pozorištu“, analizira racionalno, nudi argumente umjesto osećanja, aktivira gledaoce intelektualno i od njih iznuđuje odluke. Sredstva i poruke kojima je razarao magiju scene nazvani je efektom otuđenja. Svjetsku slavu stekao je „Prosjačkom operom“, za koju je muziku napisao njemački kompozitor Kurt Vajl, koji je, kao i Breht, 1933. napustio Njemačku po dolasku nacista na vlast. Vratio se 1948. i nastanio u Istočnom Berlinu, gdje je 1949. osnovao „Berlinski ansambl“, jedno od najčuvenijih pozorišta u svijetu. Djela: drame „Uspon i pad grada Mahagonija“, „Izuzetak i pravilo“, „Sveta Jovanka iz klanica“, „Puške Tereze Karar“, „Majka Hrabrost i njena djeca“, „Život Galilejev“, „Dobra duša iz Sečuana“, „Gazda Puntila i njegov sluga Mati“, „Kavkaski krug kredom“, „Opera za tri groša“, „Doboši u noći“, „Ranjeni Sokrat“, „U džungli gradova“, „Čovjek je čovjek“, roman „Prosjački roman“, zbirke pjesama „Domaća postila“, „Svendborške pjesme“, „Bukovske elegije“. 1901 – Umro bivši srpski kralj Milan Četvrti Obrenović, tokom čije je vladavine Srbija stekla međunarodno priznanje kao nezavisna država. Postao je knez 1868, poslije ubistva kneza Mihaila Obrenovića i u spoljnoj politici se isprva oslanjao na Rusiju. Pod pritiskom javnog mnjenja objavio je 1876. rat Otomanskom carstvu, koji je 1877. neuspješno okončan. Iste godine je, pod uticajem Rusije, ponovo zaratio s Turcima, ovog puta uspješno, pa je Srbija 1878. iz rata izašla ojačana, dobivši Vranjski, Niški, Pirotski i Toplički okrug, a u julu iste godine na Belinskom kongresu i formalno joj je priznata nezavisnost. Zbog ruske podrške Bugarskoj i Sanstefanskog ugovora sklopljenog u martu 1878. na štetu Srbije oslonio se na Austro-Ugarsku, s kojom je 1881. zaključio tajnu konvenciju. Beč je zauzvrat garantovao njegov ostanak na prijestolu i diplomatsku pomoć za širenje Srbije ka jugu, ali je nagodba u narodu shvaćena kao izdaja nacionalnih interesa. Proglasio je 1882. Srbiju kraljevinom, a sebe kraljem, a 1883. u krvi je ugušio Timočku bunu. Kad se Bugarska 1885. ujedinila sa Istočnom Rumelijom objavio joj je rat da bi zauzeo dio bugarske teritorije i tako vratio navodno poremećenu ravnotežu na Balkanu. Postao je još nepopularniji poslije neuspjeha u tom ratu, koji je uz to neodlučno i nevješto vodio, pa je 1888. morao da prihvati liberalni ustav kojim je Srbija postala parlamentarna monarhija. Izazvao je nezadovoljstvo pokušajem da izigra ustavne odredbe, 1889. je abdicirao u korist maloljetnog sina Aleksandra, a 12 godina kasnije umro je u Beču. 1912 – Umro engleski hirurg DŽozef Lister, osnivač antiseptičke medicine, koji je 1867. prvi uveo antisepsu u hirurgiju. Kasnije su primijenjene savršenije metode, ali je u hirurgiji i sada osnovni njegov princip da bakterije ne smiju dospjeti do mjesta podvrgnutog operaciji.  1918. – Umro italijanski novinar i pacifista Ernesto Teodoro Moneta, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1907. Bio je predsjedenik Internacionalnog kongresa za mir u Milanu 1906, a u mladosti generalštabni oficir italijanskog revolucionara i borca za ujedinjenje Italije Đuzepea Garibaldija. 1923 – Umro njemački fizičar Vilhelm Konrad Rentgen, koji je 1895. otkrio „iks-zrake“, za šta je 1901. dobio Nobelovu nagradu za fiziku. Ti elektromagnetski talasi – dugi od milionitog do milijarditog dijela centimetra – njemu u čast nazvani su „rendgenski zraci“. Primjenjuju se u medicini za dubinsko snimanje pojedinih organa i za zračenja, ali pošto izazivaju štetne promjene u strukturi tkiva kroz koja prodiru, potiskuju ih druge metode za uspostavljanje dijagnoze i liječenje. Takođe se koriste za identifikovanje pojedinih hemijskih elemenata i u industriji za strukturnu analizu raznih supstanci. 1947 – U Parizu potpisan mirovni ugovor zemalja pobjednica u Drugom svjetskom ratu i Italije, Mađarske, Rumunije, Bugarske i Finske. Jugoslaviji su vraćeni grad Zadar, poluostrvo Istra i ostrva Cres, Lošinj i Lastovo, Italiji je dat manji ustupak u zoni Gorice, a Trst…