Sjedinjene Države trenutno imaju 398 aktivnih sankcija prema pojedincima, kompanijama i organizacijama sa Zapadnog Balkana, prema istraživanju Glasa Amerike. Bosna i Hercegovina prednjači sa 177 sankcija, dok Srbija, Kosovo, Sjeverna Makedonija, Albanija i Crna Gora slede sa 80, 60, 46, 23 i 11 sankcija, redom. Takođe, jedna sankcija odnosi se na osobu iz Hrvatske.
Glas Amerike je uspostavio prvu pretraživu bazu podataka koja uključuje sve sankcije Kancelarije za kontrolu strane imovine (OFAC) i Stejt departmenta za period od 2017. do 2024. godine. Ričard Nefju, ekspert za sankcije, istakao je da su sankcije ključan alat američke spoljne politike, omogućavajući pritisak na neprijateljske aktere.
Najveći deo sankcija uveden je između 2001. i 2004. godine zbog ratnih zločina i destabilizacije, dok su se od 2021. godine ponovo aktivirale, fokusirajući se na korupciju i ugrožavanje mira, što je delimično povezano sa invazijom Rusije na Ukrajinu. Tokom poslednjih godina, visoki zvaničnici kao što su Milorad Dodik iz Republike Srpske i ministri iz Srbije su takođe sankcionisani.
Sankcije su često usmerene na pojedince, a ne na države, s ciljem da se spreče zabrinjavajuće aktivnosti. Prema Džonu Smitu, bivšem direktoru OFAC-a, primarni cilj je promena ponašanja pojedinaca. U poslednje vreme, sankcije su se pokazale kao efikasne u finansijskom smislu, jer su banke u Bosni i Hercegovini počele zatvarati račune sankcionisanim osobama, što je dovelo do otežanog prijema plata.
Na listi sankcija nalazi se 76 fizičkih i pravnih lica, većinom iz BiH, uključujući Dodikovu porodicu i saradnike. Američke vlasti su takođe otkrile pokušaje zaobilaženja sankcija otvaranjem novih firmi sa sličnom vlasničkom strukturom.
Sankcije se uvode zbog različitih razloga, uključujući terorizam i organizovani kriminal, dok su GLOMAG sankcije usmerene na korupciju i kršenje ljudskih prava. Na listi „EO 14033“ su sankcionisani pojedinci zbog destabilizacije i korupcije, a spominje se i uloga Magnitski zakona, koji se fokusira na korupciju i ljudska prava.
Iako sankcije imaju svoje ciljeve, analitičari ističu da njihova efikasnost varira. U nekim zemljama, poput Albanije i Sjeverne Makedonije, političari su se distancirali od sankcionisanih pojedinaca, dok su u BiH i Srbiji pojedinci napredovali unatoč sankcijama. To doprinosi percepciji da američke sankcije imaju ograničen uticaj.
S obzirom na složenost situacije, stručnjaci smatraju da bi sankcije bile efikasnije uz podršku Evropske unije, koja bi mogla imati značajniji uticaj na sankcionisane pojedince i kompanije. Ipak, do sada se članice EU nisu složile oko zajedničkih sankcija za Zapadni Balkan, što dodatno komplikuje situaciju.
