Srpska zajednica u Hrvatskoj suočava se sa ozbiljnim demografskim izazovima, što je potvrđeno nedavnim istraživanjem koje je sprovelo Srpsko narodno veće (SNV). Ovo istraživanje je otkrilo da su procesi depopulacije i demografskog starenja u ovoj zajednici znatno izraženiji nego u ostatku Hrvatske. Prema rečima Sanje Klempić-Bogadi iz zagrebačkog Instituta za istraživanje migracija, dugoročni trendovi smanjenja broja žena u fertilnom uzrastu ukazuju na to da srpska zajednica nema kapacitet za demografsku revitalizaciju.
Vođstvo SNV-a je svesno negativnih demografskih procesa koji utiču na srpsku manjinu. Statistika pokazuje da je broj stanovnika u Hrvatskoj 2021. godine bio manji za 900.000 u poređenju sa 1991. godinom, pri čemu je polovinu tog smanjenja činila srpska populacija. Predsednik SNV-a Boris Milošević je naglasio važnost ovih istraživanja kako bi se stekla naučna saznanja o uzrocima depopulacije, što bi omogućilo planiranje projekata usmerenih na smanjenje negativnih trendova.
Jedan od ključnih problema je prirodno kretanje stanovništva. U srpskoj zajednici, broj umrlih već decenijama prevazilazi broj rođenih, što se dešava još od sredine 1980-ih godina. Migracije takođe igraju značajnu ulogu u oblikovanju demografskih procesa, sa negativnim migracionim bilansom, gde je broj iseljenih veći od broja doseljenih. Klempić-Bogadi je ukazala na to da su tokom postojanja Jugoslavije mnogi Srbi napuštali Hrvatsku i selili se u Srbiju, uprkos tome što je Hrvatska bila ekonomski razvijenija.
Osim toga, migracije unutar Evropske unije su dodatno doprinele gubitku stanovništva. Mnogi Srbi iz Hrvatske su se odlučili da odu u druge zemlje EU, tražeći bolje životne uslove i mogućnosti. Takođe, etnička mimikrija i asimilacija srpskog stanovništva su prisutni, što dodatno otežava procenu stvarnog migracionog salda Srba u Hrvatskoj. Količina asimilacije može predstavljati prepreku u razumevanju stvarnog stanja srpske manjine.
Ovo istraživanje ukazuje na hitnu potrebu za merama koje bi mogle da obustave negativne demografske trendove u srpskoj zajednici. Bez adekvatnih strategija za podsticanje nataliteta i zadržavanje mladih ljudi, budućnost srpske manjine u Hrvatskoj može postati još teža. Predložene mere mogu uključivati podršku porodicama sa decom, obrazovne programe i inicijative za ekonomski razvoj koje bi mogle privući mlade ljude da ostanu u svojim sredinama.
U svetlu ovih izazova, važno je da se srpska zajednica u Hrvatskoj organizuje i radi na unapređenju svog položaja. Saradnja sa državnim institucijama i drugim organizacijama može doprineti stvaranju boljih uslova za život i rad. Takođe, jačanje identiteta i očuvanje kulturne baštine može igrati ključnu ulogu u motivisanju mladih da ostanu i doprinesu svojoj zajednici.
Na kraju, demografski izazovi sa kojima se suočava srpska zajednica u Hrvatskoj zahtevaju hitnu pažnju i akciju. Potrebno je raditi na strategijama koje će omogućiti održivost i prosperitet ove manjine, kako bi se obezbedila budućnost srpskog naroda u Hrvatskoj. Zajednica zaslužuje budućnost, a kroz zajednički rad i planiranje, moguće je prevazići trenutne izazove i stvoriti bolje uslove za život svih njenih članova.
