Premijer Albanije Edi Rama izjavio je da će Albanija formirati suverenu muslimansku državu u Tirani, koja će biti po uzoru na Vatikan, sa ciljem očuvanja i promovisanja verske tolerancije. Tokom ceremonije povodom obeležavanja 95 godina od preseljenja sedišta Svetskog centra Bektaša iz Turske u Albaniju, Rama je istakao da bi ova nova država bila enklava islamskog sufijskog poretka, i da bi imala sopstvenu administraciju, bez poreza ili policije, te ne bi ugrožavala suverenitet Albanije.
Ova odluka bi omogućila pripadnicima Bektaša, koji su deo islamskog sufijskog reda, da dobiju mikrodržavu koja bi podsećala na Vatikan. Premijer je naglasio da bi simbolična duhovna država bila bez zidova i vojske, što bi dodatno naglasilo njen karakter kao mesta za versku toleranciju i suživot.
Rama nije izneo konkretne detalje o tome kada bi moglo doći do realizacije ovog plana, ali je napomenuo da bi bilo potrebno da ga odobri i albanski parlament. Nova mikrodržava bi se prostirala na 27 hektara teritorije današnjeg Svetskog centra Bektaša, koji se od 1930. godine nalazi u istočnom delu Tirane. Njena površina bi bila gotovo pet puta manja od Vatikana.
Prema rečima premijera, ova verska država bi postala novi centar umjerenosti, tolerancije i mirne koegzistencije. Bektaški red, koji je nastao u Osmanskom carstvu u 13. veku, dobio je političku važnost u 15. veku, kada je upravljao janjičarskim korpusom, elitnim pešačkim jedinicama.
U Albaniji, oko 10% stanovništva pripada redu Bektaša. Nakon osnivanja Turske Republike, njen vođa Kemal Ataturk zabranio je verske institucije koje nisu bile deo Uprave za verska pitanja, što je dovelo do premestanja sedišta zajednice Bektaša u Albaniju. Pripadnik Bektaša Ismail Kemali proglasio je nezavisnost Albanije od Osmanskog Carstva 1912. godine.
Rama je prošle godine već najavio planove za uspostavljanje ovakve države u istočnom delu Tirane, kao duhovnog centra reda, čiji su članovi prisutni ne samo u Albaniji, već i na Kosovu, u Srbiji i Makedoniji. Prema poslednjem popisu, oko 10% stanovništva Albanije identifikuje se kao pripadnici ovog reda.
Ova inicijativa dolazi u trenutku kada se Albanci suočavaju s različitim izazovima u pogledu verske i etničke koegzistencije. Rama se nada da će ovom odlukom podstaći dijalog i razumevanje među različitim verskim zajednicama u zemlji. U isto vreme, s obzirom na istorijski kontekst i političku kompleksnost regiona, postavlja se pitanje kako će ova odluka uticati na odnose između Albanije i susednih zemalja, posebno Srbije i Kosova, gde su takođe prisutni pripadnici Bektaša.
U svetlu ovih dešavanja, analitičari i politički komentatori ističu da je važno pristupiti ovoj temi s oprezom, kako bi se izbegle tenzije i nesporazumi koji bi mogli proizaći iz ovakvih odluka. Takođe, postavlja se pitanje kako će međunarodna zajednica reagovati na ovu inicijativu i da li će biti potrebna dodatna regulativa ili pregovori kako bi se obezbedila stabilnost u regionu.
U svakom slučaju, odluka Edi Rame da formira suverenu muslimansku državu u Tirani predstavlja značajan korak u pravcu verske autonomije i može imati dalekosežne posledice na društveni i politički život Albanije. Premijerova vizija o mikrodržavi kao simbolu tolerancije i suživota biće testirana kroz sprovođenje ovog plana i reakcije svih zainteresovanih strana.
