JEDNA OD NAJVAŽNIJIH ZBIRKI AUTOMOBILA U BEOGRADU NA RUBU NESTANKA
Svi mi sebi obećamo neke posjete, neke obilaske, putovanja. A veliki je poraz kad znate da ste propustili i posljednju šansu za to. Nekoliko puta sam bio u Beogradu, ovim ili onim povodom, uvijek sam sebi zamjerao što nisam otišao u Majke Jevrosime 30. Pa onda obećavao kako ću sljedeći put prvo tamo otići. Da stanem kao dijete širom otvorenih očiju, gledam, čitam, upijam…
U ulici Majke Jevrosime 30 nalazi se jedno veliko zdanje. Za arhitekte značajno jer je to prva velika i moderna garaža u Srbiji, Jugoslaviji ali i na Balkanu izgrađena 1929. Savremene i lijepe fasade, monumentalna zgrada koja je u tom momentu parirala sličnim u Evropi. S druge strane, ona je i (bila) dom muzeja automobila, zbirke Bratislava Petkovića. Kolekcije od oko 100 automobila, od samog početka 20. vijeka, ali i kraja 19. pa naovamo, te bezbroj neprocjenjivih eksponata jednog vremena. Od Beogradskog Gran Prija, jedine trke Formule 1 u Jugoslaviji, jedinog domaćeg bolida iz Zastave i DMB, preko nekih elemenata saobraćajne kulture koje pamtimo. Tu su lične stvari prvog šofera u Srbiji, Sretena Kostića, tu su znakovi, reklame, spisi, tu su i lični automobili velikih ljudi. Neki će tu upaziti i stare benzinske pumpe, radio aparate, svu prateću opremu jednog automobiliste onog vremena.
Kažem, bila je dom. Jer u ranim jutarnjim časovima, 8. februara ove 2024. godine, jedna kulturna institucija je polako nestala. Deložirana kao brojne nesrećne porodice još nesrećnijeg vremena. A priča je slična. Zgrada je restitucijom vraćena prijašnjim vlasnicima i tu se sve završava. Za „nove“ stanare nema više mjesta. Iz Srpskog Saveza za istorijska vozila je stiglo tužno saopštenje kako garaža zatvara svoja vrata nakon 95 godina. Pritom, još tužnije u svemu tome je što grad Beograd, kao saosnivač sa Bratislavom Petkovićem, čija je većina eksponata, nije obezbjedio barem privremenu lokaciju za eksponate, neki od kojih su od neprocjenjive vrijednosti.
„Oh i get by, with a little help from my friends…“
Grad Beograd, sa svojim milionima stanovnika, ima i veliki broj ljubitelja automobila, spremnih da pomognu. Tako će se i zbirka rasuti širom grada, a ko zna, možda i dalje, po privatnim garažama, podrumima, prostorima svakakve namjene. Barem privremeno, tako kažu. Ostaje strah da će to privremeno malo potrajati, ali i nada da neće. Gdje su institucije zakazale, priskočili su ljudi. Ali opet, automobili i zbirka neće biti adekvatno zbrinuti, te će rizikovati svoje stanje.
A ja ću, kao i mnogi, ostati da žalim što sam zakasnio u Majke Jevrosime 30.
